رشد فردی
اثر مرکب
شهریور
مدیر مجله موفقیت آمریکا، دارن هاردی، عنوان «اثر مرکب» را برای کتاب خود برگزید. عبارت «اثر مرکب»، یک مفهوم ریاضی است.
موفقیت این کتاب به حدی بود که بسیاری از مردم به واسطه آن با دارن آشنا شدند. در دانشکده مهندسی صنایع واحدی به نام اقتصاد مهندسی داشتیم. در همین درس بود که اولین بار مفهوم ریاضی اثر مرکب را آموختم.
مفهوم ریاضی اثر مرکب
در تصویر بالا فرمول «ارزش آینده» را مشاهده می‌کنید. وقتی موضوع سپرده‌گذاری در میان باشد، مفهوم «ارزش آینده» معنا پیدا می‌کند. پولی که برای چند دوره با نرخ بهره مشخص سپرده‌گذاری شود در پایان آخرین دوره، افزایش می‌یابد. میزان این افزایش با نرخ بهره به صورت مستقیم رابطه دارد. در رابطه بالا نرخ بهره با درصد بیان می‌شود. همین‌طور این افزایش با تعداد دوره‌های تکرار نیز، به صورت نمایی (توانی) رابطه دارد. یعنی اینکه ما برای چند سال اصل پول به‌علاوه سود دوره‌های قبل‌تر را از بانک خارج نکرده و عیناً با همان نرخ بهره دوباره سرمایه‌گذاری کرده‌ایم نیز، مطرح است:
| ارزش آینده پول = تعداد دوره‌های تکرار (نرخ بهره + ۱)x ارزش فعلی پول |
شاید این سوال برای شما مطرح شود که افت سرمایه و نرخ تورم چه می‌شود؟!
در فرمول‌های پیشرفته‌تر این فاکتور و فاکتورهای دیگری نیز، به معادله افزوده می‌شوند. توجه داشته باشید که این یک رابطهٔ پایه بدون در نظر گرفتن تورم است. البته من هم مثل دارن هاردی به دنبال تدریس ریاضی یا اقتصاد مهندسی به شما نیستم. هدف این است که نشان دهم چطور سال‌ها عین این مفهوم در زندگی روزمره ما جریان داشته.
تمام داستان اثر مرکب حول همین مفهوم پایه می‌گذرد. اصلی‌ترین بخش این فرمول عدد توان پرانتز است. هر بار که توان اضافه شود، عددی کوچک در خودش ضرب می‌شود. به قول اهل فن: «مرکب » می‌شود. وقتی این تعداد یعنی دوره‌های زمانی افزایش پیدا می‌کنند، عدد حاصل بزرگ‌تر می‌شود. در دوره‌های ابتدایی میزان افزایش چندان ملموس نیست. با این وجود، از مرحله‌ای به بعد هربار ضرب شدن چند مرتبه عدد حاصل را بزرگ‌تر می‌کند.
اثر مرکب در زندگی
به زندگی نگاه کنید. مجموعه‌ای از چرخه‌های تکرار‌شونده است. ثانیه‌ها، دقیقه‌ها، ساعت‌ها، روزها، هفته‌ها، ماه‌ها و سال‌ها!
| عمر ما چیزی جز حاصل‌جمع این چرخه‌ها نیست. این چرخه‌ها همان دوره‌های تکرار فرمول مرکب شدن هستند. در واقع، «اثر مرکب» در پی افشای یک راز است. تغییرات کوچک ولی مستمر بعد از مدت مشخصی، آثاری بزرگ تولید خواهند کرد. |
موضوع اینجاست که اغلب ما برداشت درستی از این «زمان مشخص» نداریم. ما ناآگاهانه می‌اندیشیم که این مدت بسیار طولانی و از حوصله و توان ما خارج است. به همین دلیل، هیچ‌گاه دست به انجام تغییر در زندگی خود نمی‌زنیم. ما سال‌ها فقط دربارهٔ آرزوهایمان رؤیا پردازی می‌کنیم. این رویه در پایان حاصلی جز حسرت برای ما به دنبال ندارد. نتیجه از آنِ کسانی است که دست به عمل زده و هر روز به هدف خود نزدیک‌تر می‌شوند. چنین افرادی معمولاً در سه تا پنج سال از هم‌رده‌های سابق خود مجزا و متمایز می‌شوند. چنان‌که، همگان را به تعجب وا می دارند.
راز این تمایز تغییراتِ کوچکِ هر روزه است. اگر زیر بیست سال سن دارید با این راز می‌توانید قهرمان المپیک شوید! اگر اضافه وزن دارید، می‌توانید برای بقیه عمر در سلامت و تناسب کامل زندگی کنید! امروز شروع کنید و به این راز برای سه تا پنج سال متعهد باشید. شما پس از این مدت تقریباً در هر زمینه‌ای می توانید سرآمد باشید.
اثر مرکب و عادت‌ها
پس اثر مرکب همان عادت‌های ماست؟ در پاسخ باید بگویم بله و نه.
اثر مرکب در واقع یک مفهوم انتزاعی برگرفته از قواعد ریاضی است. ولی عادت، به ساختار و مکانیزم مغز انسان (و سایر انواع پیشرفته حیات) بر‌می‌گردد. بین این دو پدیده (اثر مرکب و عادت) رابطه تساوی یا این همانی برقرار نیست.
وقتی ما به تکرار کاری مبادرت می‌کنیم مغزمان یک مسیر عصبی شکل می‌دهد. این امر برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی، بین سلول‌های بخش‌های مختلف درگیر در مغز است. تکرار دفعات آن کار باعث تکرار دفعات استفاده از سلول‌های مغزی درگیر می‌شود. در نتیجه، مسیر عصبی تقویت شده و آن عمل با زحمت کمتر و دقت بهتری صورت می‌گیرد.
اثر مرکب در عمل
کتاب با پیامی اختصاصی از مربی شهیر موفقیت یعنی آنتونی رابینز آغاز می‌شود.
در فصل اول (اثر مرکب در عمل)، نویسنده مفهوم اثر مرکب را در زندگی تبیین می‌کند. هاردی پس از بررسی طرز فکر بیشتر مردم درباره دست‌یابی به اهداف، چالشی را ایجاد می‌کند. او رویکرد تازه‌ای را پیش چشم ما قرار می‌دهد. بزرگ‌ترین راز موفقیت در این بخش مطرح می‌شود. همچنین تأثیر اثر مرکب به صورت فردی روی رفتارهای سه دوست برای مدت ۲۷ ماه بررسی می‌شود. این بررسی نتایج بسیار جذابی را ارائه می‌دهد.
فصل بعد به موضوع انتخاب‌ها اختصاص دارد. در این مبحث، مثال‌های بیشتری در قالب داستان‌های واقعی آمده است. این مثال‌ها بیانگر فلسفه‌های جالبی راجع به رشد فردی است. از گاز گرفتن فیل‌ها گرفته تا فرمول کامل خوش‌شانسی!
فصل سوم عادت‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد. او به بررسی عادت‌های مطلوب جدید و حذف عادت‌های نامطلوب قدیمی می‌پردازد.
عوامل اثرگذار طی مسیر دست‌یابی به هدف
او در فصل چهارم با نام تکانش (Momentum) به بررسی شرایط رسیدن به نتایج شگرف می‌پردازد.
همان‌طور که در توضیح مفهوم اثر مرکب گفتیم، تکرار در اوایل کار نتایج چندان محسوسی ایجاد نمی‌کند. با این وجود، پایبندی به تغییرات مثبت و مداوم نتایج قابل توجهی را برایمان رقم می‌زند. موضوع جالب این است که این نتایج با همان تلاش روزها و دوره‌های قبل ایجاد می‌شوند. مثل زمانی که با تلنبه چاه کار می‌کنیم. در این حالت برای چند دقیقه دسته تلنبه را حرکت می‌دهیم اما آبی از خروجی بیرون نمی‌آید. موضوع این است که سطح آب در حال بالا آمدن است. با این وجود، چون خروج آب از لوله را نمی‌بینیم حس می‌کنیم در حال انجام کاری بیهوده هستیم.
کارهای بزرگ و نتایج ارزشمند یک‌شبه حاصل نمی‌شوند. برای حصول نتیجه لازم است برای مدتی سلسله‌ای از کارها را با ترتیب مشخص و مداوم انجام دهیم.
فصل پنجم به عوامل اثرگذار طی مسیر دست‌یابی به هدف می‌پردازد. شما با تنظیم افکار و بالا نگه داشتن روحیه خود برای مدت مشخص می‌توانید از پس مشکلات برآیید. به این دوره مشخص، دورهٔ تکرار گفته می‌شود. به این شیوه شما می‌توانید به‌طور مرتب باتری‌های خود را شارژ کنید. در این بخش می‌آموزید که چطور باید ورودی‌های ذهن خود را کنترل و بر افکار خود مسلط باشید.
اهمیت اثر مرکب
بی شک یکی از مهم‌ترین کتاب‌های نسل جدید رشد فردی همین کتاب اثر مرکب است.
کتاب‌های قدیمی‌تر به عنوان کتاب‌های نسل اول بر استفاده از ترفند و راهکار تکیه داشتند. مثل «بیندیشید و ثروتمند شوید» یا کتاب‌های معروف آنتونی رابینز. در کتاب‌های رابینز نقش انگیزش بسیار بالاتر بود. او در کتاب‌هایش روش‌هایی مثل برنامه‌ریزی عصبی کلامی و زبان بدن را ترویج می‌داد. همچنین در کتابی مثل «ثروتمند‌ترین مرد بابل» تاکید بر پس‌انداز و استفاده از کارشناسان خبره در امور تجاری می‌شد.
این نسل از کتاب‌ها این باور که موفقیت سلسله‌ای از ترفندهاست را برای عامه مردم به وجود آوردند . تفاوت نسل جدید کتاب‌های رشد فردی با نسل قبلی در تکیه آن بر مفهوم عمل‌گرایی است. کتاب‌هایی مثل اثر مرکب به جای رمز و راز، بر عمل‌گرایی تکیه دارند. در این دیدگاه مهم‌ترین عامل پیشرفت، حفظ تداوم و استمرار در کارهاست. به‌عبارتِ‌دیگر، بزرگ‌ترین راز موفقیت این است:
برای موفق شدن هیچ راز یا طلسمی وجود ندارد. برای حصول نتیجه فقط باید طی یک زمان مشخص تمام کارهای لازم را انجام دهید.
| نویسنده: سعید حدادی
|